İdam cezası neden bir çok hukuk sisteminde kaldırılmıştır bilir misiniz?

Hipotez kelimesinin anlamı TDK sözlüğünde "varsayım"olarak yer alıyor. Vikipedi' de ise "doğruluğu bir araştırma ya da deney ile test edilmeye çalışılan öngörü" olarak tanımlanıyor.

Eldeki verilerle yaptığımız test sonucu hipotezin doğruluğunu kabul ya da reddederiz. Eğer hipotezimiz doğruysa, ama elimizdeki veriler bu hipotezin doğruluğunu kanıtlamaya yeterli olmadığı için hipotezi reddediyorsak istatistikte bu hataya 1. tür hata ya da alfa hatası adı verilir.

Tam tersi durumda ise, yani hipotez yanlış ama biz test sonucu hipotezin yanlış olduğunu ortaya çıkaramadığımız için doğru kabul ediyorsak da bu hataya 2. tür hata ya da beta hatası adı verilir.

Mesela bir suç işlendiyse, ortada bir de zanlı varsa, farz-ı mahal zanlımızın adı Mevlüt olsun, "Mevlüt suçludur" demek bir hipotezdir. Mevlüt'ün gerçekten suçlu olup olmadığını ortaya çıkartmak için, yani hipotezi test etmek için, tanıklar, kamera görüntüleri gibi somut kanıtlar gerekir.

Eldeki kanıtlar Mevlüt'ün suçlu olduğunu kanıtlamıyor ve Mevlüt beraat ediyorsa; fakat aslında Mevlüt suçluysa alfa hatası yapmış oluyoruz. Öte yandan kanıtlar Mevlüt'ün suçlu olduğuna işaret ediyor ve Mevlüt buna göre ceza alıyorsa; fakat aslında Mevlüt masumsa da beta hatası yapmış oluyoruz.

Şu ana kadar yazdıklarımı aşağıdaki tabloda özetlemeye çalıştım, tablo pek şık değil, beceremedim, ama şekle şemale takılmayın içinde yazanları okuyun:



Konunun felsefi, toplumsal, ahlaki boyutları bir tarafa, idam cezalarının kaldırılmasının temelinde beta hatası yatar: bir zanlı hakkında suçlu kararı verildiğinde, bu kararın yanlış olma olasılığı ve idam cezasının geri dönülemezliği.

"İyi ama ya kanıtlar" diyenlere de tanıkların yalan söyleme, delillerle oynanama olasılıkları yanıtı verilebilir.

Tüm bunlar işin teorisi. Benimse bu konuda kafam karışık. Mantıklı tarafım "prensip doğru" diyor, duygusal tarafımsa prensibi teoriyi bir yana bırakıp" peki adalet nasıl sağlanacak?" diye soruyor.

***************************

Akşam akşam uzun, sıkıcı ve tatsız bir yazı oldu. Ancak gencecik bir insan, hem de dövülerek öldürülüyorsa, hem de o kadar kamera görüntüsü, tanık ifadesi varsa, üstüne üstlük adaletin tecelli etmesi zora koşuluyorsa, olayı örtbas etmeye çalışanlar ödül alıyorsa, insanın aklına böyle şeyler geliyor.

İnsan olanın önce vicdanı olmalı...